Παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα της ρύπανσης στην Ευρώπη μειώνονται σταδιακά οι κίνδυνοι για την υγεία δεν έχουν εκλείψει. Αντίθετα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος (ΕΕΑ), η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί ετησίως περισσότερους από 500.000 πρόωρους θανάτους, αριθμός αυξημένος κατά πολύ από τις 413 χιλιάδες του 2013.
Σύμφωνα με την ΕΕΑ, αν και τα επίπεδα ρύπανσης μειώνονται, παραμένουν πολύ υψηλότερα από τα ανώτερα όρια που θέτουν και η Ευρωπαϊκή Ένωση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η ατμοσφαιρική ρύπανση ως βασική αιτία πρόωρου θανάτου παραμένει πολύ υψηλή στις 41 χώρες της Ευρώπης.
Τα συμπεράσματα της Υπηρεσίας βασίζονται στα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν το 2015 σε περισσότερες από 2.500 ευρωπαϊκές πόλεις.
Όπως τονίζει η ΕΕΑ, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι «αόρατος δολοφόνος και πρέπει να εντείνουμε την προσπάθεια να την αντιμετωπίσουμε», ενώ όπως εξηγεί η κατάσταση στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης είναι χειρότερη από ό,τι στην Κίνα και την Ινδία.
Μόνο φέτος, οι εκτιμήσεις για πρόωρους θανάτους λόγω ατμοσφαιρικής ρύπανσης δίνουν αριθμούς μεγαλύτερους από τους 276.000 θανάτους από την ίδια αιτία το 2013.
Το 2015 οι νεκροί είχαν μειωθεί σε 422.000, αλλά έκτοτε ο αριθμός τους αυξάνεται διαρκώς.
Οι θάνατοι αυτοί οφείλονται στην έκθεση σε μικροσωματίδιο όπως το PM2.5, τα οποία αν και αόρατα στο μάτι και άοσμα, μπορούν να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τις καρδιαγγειακές παθήσεις, άσθμα και καρκίνο του πνεύμονα.
Επίσης, το διοξείδιο του αζώτου, που συνδέεται με τις εκπομπές από τα οχήματα και τους καυστήρες θέρμανσης συνδέονται με 79.000 θανάτους, ενώ το όζον 3 (Ο3) σκοτώνει κάθε χρόνο περίπου 17.700 ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη.
Αν και όταν βρίσκεται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, το όζον λειτουργεί προστατευτικά, όταν βρίσκεται κοντά στην επιφάνεια της γης, σε συνδυασμό με το διοξείδιο του αζώτου, γίνεται εξαιρετικά επικίνδυνο για την υγεία.
Σύμφωνα με την έρευνα της ΕΕΑ, οι αιτίες για την ατμοσφαιρική ρύπανση είναι η κατανάλωση καυσίμων στις μεταφορές, η παραγωγή και διανομή ενέργειας, η θέρμανση και κατανάλωση ενέργειας από επιχειρήσεις και κατοικίες, η βιομηχανία, η αγροτική παραγωγή, η διαχείριση των αποβλήτων.
Στο κείμενο της ΕΕΑ αναφέρεται ότι όντως έχει υπάρξει πρόοδος σε σύγκριση με το 1990, καθώς οι θάνατοι από την ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν μειωθεί στο μισό, σχεδόν κατά 500.000.
Αυτό οφείλεται στις πολιτικές που οδήγησαν σε καθαρότερα αυτοκίνητα, βιομηχανία και παραγωγή ενέργειας. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αρκετό.
Το 2015, έτος αναφοράς, οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων PM2.5 ήταν ελαφρώς μικρότερες από το 2014, ενώ τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου και του όζοντος ήταν υψηλότερα.
Οι περιοχές με τις πιο αυξημένες συγκεντρώσεις επικίνδυνων ουσιών είναι στην ανατολική Ευρώπη η Βουλγαρία, η Πολωνία και η Σλοβακία, ενώ πολύ πάνω από τους στόχους είναι η Κροατία, η Σερβία, η Αλβανία και η Βοσνία. Τις χειρότερες επιδόσεις είχε η ΠΓΔΜ.