Ενώ οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες προετοιμάζονται για την αποτροπή της εξάπλωσης του κορωναϊού, ορισμένες χώρες επιλέγουν μια διαφορετική στρατηγική: την ανοσία της αγέλης. Αντί να κάνουν τεστ σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους και να εφαρμόσουν μέτρα για την αύξηση της κοινωνικής απομάκρυνσης, θέλουν να αφήσουν επίτηδες τον ιό να εξαπλωθεί στους ανθρώπους με χαμηλό κίνδυνο, έτσι ώστε ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού να αποκτήσει ανοσία. Αυτή η προσέγγιση προτάθηκε για πρώτη φορά από τον πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος αρνούνταν να εφαρμόσει μέτρα κοινωνικής απομάκρυνσης μέχρι και πριν λίγες μέρες. Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αποστασιοποιηθεί επισήμως από αυτή τη στρατηγική, οι Κάτω Χώρες [1] και η Σουηδία εξακολουθούν να ακολουθούν αυτή την προσέγγιση, παρά τις σκληρές επικρίσεις του ΠΟΥ.
Αυτές οι χώρες υποστηρίζουν ότι η δημιουργία ανοσίας της αγέλης είναι η μόνη μακροπρόθεσμη στρατηγική αντιμετώπισης του ιού, καθώς η επιδημία δεν μπορεί πλέον να περιοριστεί και πάντα θα υπάρχει ο κίνδυνος να αναζωπυρωθεί ξανά. Αντί να θέσει ολόκληρη τη χώρα σε κατάσταση κλειδώματος (lock-down), μόνο οι πληθυσμοί που βρίσκονται σε κίνδυνο θα πρέπει να τεθούν σε καραντίνα, ενώ η επιδημία θα συνεχίζει να εξαπλώνεται. Ωστόσο, αμέτρητοι επιδημιολόγοι και λοιμωξιολόγοι έχουν επικρίνει αυτή τη στρατηγική ως παρακινδυνευμένη, αντιεπιστημονική και πιθανά να οδηγήσει σε υψηλό αριθμό νεκρών. Μια πρόσφατα δημοσιευμένη έκθεση του Imperial College London, η οποία οδήγησε στην αλλαγή της κυβερνητικής πολιτικής του Ηνωμένου Βασιλείου, εκτιμά ότι η στρατηγική της ανοσίας αγέλης θα οδηγήσει σε 250.000 θανάτους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεδομένου ότι δεν είναι δυνατόν να απομονωθούν αποτελεσματικά οι πληθυσμοί που βρίσκονται σε κίνδυνο, ειδικά όταν ο ιός εξακολουθεί να εξαπλώνεται, το σύστημα υγείας είναι πιθανό να βρεθεί καταβεβλημένο και σε κίνδυνο πλήρους κατάρρευσης.
Επιδημιολογικός νεοφιλελευθερισμός
Γιατί μια χώρα όπως το Ηνωμένο Βασίλειο να σκεφτεί μια τόσο επικίνδυνη στρατηγική και γιατί υπάρχουν χώρες που εξακολουθούν να ακολουθούν αυτήν την προσέγγιση; Ο λόγος είναι ο νεοφιλελευθερισμός. Από τη δεκαετία του 1980, έχει επικρατήσει το πολιτικό παράδειγμα του νεοφιλελευθερισμού, το οποίο αντικατέστησε την κρατική κοινωνική πολιτική με την ιδιωτικοποίηση και την απελευθέρωση της αγοράς. Η πίστη του νεοφιλελευθερισμού στην εγγενή δικαιοσύνη της αγοράς έχει οδηγήσει σε μια πολιτική λογική, η οποία κυριολεκτικά βάζει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους. Και έχει εγκαθιδρυθεί στα μυαλά των ανθρώπων κάνοντάς τους να πιστέψουν ότι είναι δικό τους λάθος αν είναι φτωχοί, επισφαλείς ή άνεργοι.
Η ειρωνεία του νεοφιλελευθερισμού είναι ότι δημιουργεί την ψευδαίσθηση της κοινωνικής κινητικότητας, ενώ ενισχύει και βαθαίνει παραπάνω την κοινωνική ανισότητα. Βασίζεται στην υπόθεση ότι αν κάποιοι δεν μπορούν να «τα καταφέρουν» σε μια ελεύθερη αγορά, τότε πρέπει να είναι σφάλμα των ίδιων αν παραμείνουν φτωχοί. Αλλά αυτή η πεποίθηση εκτός από λανθασμένη, είναι και βίαιη. Ο νεοφιλελευθερισμός έχει ως αποτέλεσμα οι πλούσιοι να γίνουν πλουσιότεροι και οι φτωχοί να υποφέρουν περισσότερο από την αποεπένδυση, την επισφάλεια και την εξάρτηση. Αυτό που μπορεί να μοιάζει με πολιτική laissez-faire [2], είναι ένα εκλεπτυσμένο και πολύπλοκο σύστημα αυτοματοποιημένης δομικής βίας κατά των αδύναμων, που ταυτόχρονα καταστρέφει κάθε δυνατότητα αντίστασης.
Η ανοσία της αγέλης είναι επιδημιολογικός νεοφιλελευθερισμός. Όπως η άνευ όρων πίστη στην ελεύθερη αγορά, η ανοσία της αγέλης βασίζεται στην υπόθεση ότι η επιδημία θα ξεπεραστεί καλύτερα αφήνοντάς την χωρίς έλεγχο. Αλλά ακριβώς όπως και ο νεοφιλελευθερισμός, θα οδηγήσει σε βία κατά των αδύναμων και των φτωχών: τους ηλικιωμένους και τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τους άστεγους, τους πρόσφυγες και τους ανθρώπους με σοβαρά προβλήματα υγείας – πολλοί από τους οποίους είναι πιθανό να βρίσκονται ταυτόχρονα σε χαμηλότερη κοινωνικοοικονομική θέση λόγω της στενής σχέσης ανάμεσα στη φτώχεια και στην ασθένεια. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο να πεθάνουν από το COVID-19, ειδικά εάν το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης είναι στα όριά του και οι γιατροί πρέπει να κάνουν triage [3].
Κράτη πρόνοιας υπό κατάρρευση
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Κάτω Χώρες, δύο από τις πιο νεοφιλελεύθερες χώρες στην Ευρώπη, υποστήριξαν αυτήν την προσέγγιση. Αυτές οι χώρες έχουν περάσει τις τελευταίες δεκαετίες εφαρμόζοντας πολιτικές που θέτουν σε προτεραιότητα τα οικονομικά συμφέροντα έναντι των κοινωνικών συμφερόντων, και συστηματικά υποχρηματοδοτούν την υγειονομική περίθαλψη, την εκπαίδευση και τη στέγαση. Η μη επιλογή των οικονομικά επιβλαβών μέτρων lockdown ταιριάζει απόλυτα στο πολιτικό σκεπτικό τους. Η Σουηδία, ωστόσο, είναι μια πιο αινιγματική περίπτωση: είναι μια χώρα που είναι διεθνώς αναγνωρισμένη για την καλή κοινωνική της πολιτική και το γενναιόδωρο κράτος πρόνοιας. Αλλά ακόμη και μια αρχέτυπη σοσιαλδημοκρατία όπως η Σουηδία δεν είχε ανοσία στη νεοφιλελεύθερη πολιτική. Όπως και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, το κοινωνικό κράτος της έχει συστηματικά αποσυναρμολογηθεί τις τελευταίες δεκαετίες.
Η μεγαλύτερη πρόκληση της επιδημίας του κορονοϊού είναι η «άμβλυνση της καμπύλης» (flattening the curve), έτσι ώστε να μη πλημυρρίσουν σε χωρητικότητα στις μονάδες εντατικής θεραπείας και αυξημένης φροντίδας. Ωστόσο, αυτές οι τρεις χώρες διαθέτουν ήδη τόσο χαμηλή χωρητικότητα εντατικής θεραπείας, που δεν θα αρκούσαν ούτε και με αυστηρά μέτρα απαγόρευσης/lockdown. Το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Κάτω Χώρες διαθέτουν μόνο το ήμισυ της χωρητικότητας της Ιταλίας σε κρεβάτια εντατικής θεραπείας ανά κάτοικο. Και η Σουηδία, το δήθεν καλύτερο κράτος πρόνοιας στην Ευρώπη, έχει λιγότερα από τα μισά.
https://www.researchgate.net/figure/Numbers-of-critical-care-beds-corrected-for-size-of-population-per-100-000-inhabitants_fig1_229013572
Εάν αυτές οι χώρες ήθελαν να αποτρέψουν την κατάρρευση των δυνατοτήτων τους, θα έπρεπε να ενεργήσουν πολύ καιρό πριν. Αλλά πλέον το καράβι έχει σαλπάρει. Η επιβολή αυστηρών μέτρων απαγόρευσης και lockdown δεν θα έπληττε μόνο την οικονομία, αλλά θα εξέθετε την κατάσταση διάλυσης στην οποία βρίσκεται το σύστημα υγείας ύστερα από δεκαετίες νεοφιλελεύθερης πολιτικής. Η επιλογή της ανοσίας της αγέλης επιτρέπει στις κυβερνήσεις να μετακυλούν την ευθύνη για την αποτυχία του συστήματος υγείας στον ίδιο τον ιό, αντί για την κακή διακυβέρνηση. Όπως μπορεί να κατηγορηθούν και οι φτωχοί άνθρωποι σε ατομικό επίπεδο ότι δεν προσπαθούν αρκετά σκληρά, ή να κατηγορηθούν οι άρρωστοι ότι δεν ακολουθούν μέτρα καραντίνας. Δεν έχει σημασία αν φταίει η φύση, η τύχη ή ο εαυτός τους- αρκεί να μη φταίει η κυβέρνηση, που είναι υπεύθυνη για τους θανάτους των ανθρώπων.
Η ανοσία της αγέλης δεν είναι απλά κακή επιστημονική επιλογή ή κακή πολιτική. Είναι βιολογικός πόλεμος. Πολλοί άνθρωποι θα πεθάνουν εξαιτίας αυτού και οι κυβερνήσεις δεν θα αναλάβουν την ευθύνη γι’ αυτό. Αλλά αυτή η στρατηγική δεν εμφανίστηκε από το πουθενά. Πρόκειται για μια αναμενόμενη συνέχεια της πολιτικής λογικής που έχει κυβερνήσει τον κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες, φτάνοντας σε ένα τόσο ακραίο σημείο όπως ένας αρύθμιστος, laissez-faire κοινωνικός δαρβινισμός. Επειδή οι άνθρωποι που εμπιστεύονται μια μη ρυθμιζόμενη αγορά θα εμπιστεύονται επίσης μια μη ρυθμιζόμενη, ανεξέλεγκτη επιδημία – ακόμη και αν σκοτώνει.
[1] Ενημέρωση: Η Ολλανδία έχει επίσης αποστασιοποιηθεί επισήμως από αυτήν την προσέγγιση. Ωστόσο, σκοπός αυτού του άρθρου είναι να ξεδιπλώσει το υποκείμενο παράδειγμα αυτής της στρατηγικής, όχι να επιχειρηματολογήσει για την αποτελεσματικότητά του.
[2] Με τον όρο laissez-faire αναφέρονται οι πολιτικές της μη-παρέμβασης, του να αφήνεις τα πράγματα ως έχουν, χωρίς ρύθμιση. Στους οικονομικούς όρους, αφορά την αποχή της κρατικής παρέμβασης από την ελεύθερη αγορά.
[3] Triage είναι η διαδικασία ιεράρχησης ασθενών με βάση τη σοβαρότητα της κατάστασή τους, ώστε να αντιμετωπιστούν όσο το δυνατό περισσότεροι ασθενείς, όταν οι πόροι δεν είναι επαρκείς για όλους.
Πηγή: thequarantimes.wordpress.com
Μετάφραση: antapocrisis
