Προσφάτως ασχολήθηκα λόγω της «επικαιροποίησης του Σκοπιανού» (με κείμενα μου) χωρίς φυσικά να μπορώ να επεκταθώ στο «όλον ζήτημα». Με το παρόν κείμενο θεωρώ χρήσιμο να θέσω υπ’ όψιν και τα εξής:
1) Στις 2 Φεβρουαρίου 1992, στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Οργάνων οι Υπουργοί Εξωτερικών ανέθεσαν στον τότε Υπουργό Εξωτερικών της Πορτογαλίας Joao de Deus Pinheiro» (Πινέιρο) να προτείνει λύση αναφορικώς με τα Σκόπια. Η απόφαση αυτή ήταν συνέχεια της από 16 Δεκεμβρίου 1991 σαφούς στάσης των Ευρωπαίων Ηγετών υπέρ της Ελλάδος.
2) Μετά από μερικούς μήνες διαπραγματεύσεων ο κ. Πινέιρο πρότεινε το όνομα «Nova Macedonia». Η «πρόταση Πινέιρο» απορρίφθηκε από το Συμβούλιο Αρχηγών στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Οργάνων, ακριβώς γιατί περιείχε τον όρο «Μακεδονία».
3) Στις 13 Απριλίου 1992, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής κάλεσε σε σύσκεψη το Συμβούλιο των Ελλήνων Πολιτικών Αρχηγών να πάρει θέση για την ονομασία και την αναγνώριση των Σκοπίων ως νέου κράτους.
Την απόφαση του Συμβουλίου ανακοίνωσε ο τότε Γενικός Γραμματέας της Προεδρίας Δημοκρατίας και εγκρατής διπλωμάτης Πέτρος Μολυβιάτης. Ο Πέτρος Μολυβιάτης ανέγνωσε το επίσημο ανακοινωθέν των Αρχηγών, το οποίο έχει ως εξής: «Σχετικά με το θέμα των Σκοπίων, η πολιτική ηγεσία της χώρας, με εξαίρεση του ΚΚΕ, συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητο κράτος των Σκοπίων μόνον αν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚ, στις 16 Δεκεμβρίου 1991, με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτους αυτού δεν θα υπάρχει η λέξη ‘’Μακεδονία’’».
4) Στις 27 Ιουνίου 1992 οι Ευρωπαίοι ηγέτες απεφάσισαν και πάλι ομοφώνως να επιβεβαιώσουν την ελληνική θέση ότι: θα αναγνωρίσουν τα Σκόπια ως ανεξάρτητο κράτος «μόνον εάν η ονομασία δεν περιέχει τη λέξη Μακεδονία».
5) Στις 3 Οκτωβρίου 1992 ο υποψήφιος για την Προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ), τότε Κυβερνήτης της Πολιτείας Arkansas Bill Clinton (Μπιλ Κλίντον) προέβη στην εξής επίσημη δήλωση:
«Στηρίζω την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την οποία η νοτιότερη πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος υπό τον όρο να μην περιλαμβάνεται στην ονομασία της η λέξη «Μακεδονία». Πολλοί Αμερικανοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν το πρόβλημα που προκύπτει από τη χρήση του ονόματος «Μακεδονία». Περί τα τέλη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η χρήση αυτού του ονόματος για το νότιο τμήμα της Γιουγκοσλαβίας χαρακτηρίστηκε από τον τότε υπουργό Εξωτερικών της χώρας μας «ως προκάλυμμα για επιθετικές ενέργειες εναντίον της Ελλάδας» ενώ θα μπορούσε, επίσης, να αποτελέσει και πάλι πηγή αποσταθεροποίησης και διαμάχης.» Και συμπλήρωσε:
«Η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών πρέπει να είναι ξεκάθαρη. Εάν το νέο αυτό κράτος επιθυμεί την αναγνώριση της Αμερικής, θα πρέπει κατ’ αρχάς να δεχθεί τις αρχές της Τελικής Πράξης του Ελσίνκι, να ικανοποιήσει τις γείτονες χώρες και την παγκόσμια κοινότητα όσον αφορά τις προθέσεις του, ότι δηλαδή είναι ειρηνικές και σύμφωνες με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία απορρίπτει τη χρήση του ονόματος Μακεδονία. Η Κυβέρνηση Κλίντον θα υπερασπιστεί αυτές τις αρχές και θα διασφαλίσει την ικανοποίηση των νόμιμων συμφερόντων της Ελλάδας».
Την πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου του 1992 ο Μπιλ Κλίντον εκλέχτηκε Πρόεδρος των ΗΠΑ κερδίζοντας τις εκλογές από τον τότε Πρόεδρο George H.W. Bush (Τζορτζ Μπους τον πρεσβύτερο). Υπ’ όψιν ότι η «οικογένεια Bush» υποστήριξε τα Σκόπια και όχι την Ελλάδα.
6) Τον Απρίλιο του 1993, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) με την υπ’ αριθμ. 817 (S/RES/817/07/04/1993) ομόφωνη απόφασή του αποδέχθηκε το αίτημα ένταξης των Σκοπίων με την προσωρινή ονομασία «the former Yugoslav Republic of Macedonia» (FYROM-ΠΓΔΜ) χωρίς το δικαίωμα ανάρτησης συμβόλου κυριαρχίας (σημαίας), έως ότου υπάρξει αμοιβαία αποδεκτή συμφωνία με την Ελλάδα, για το ζήτημα της ονομασίας, καθότι στο μεταξύ είχαν αρχίσει διμερείς διαπραγματεύσεις.
7) Στις 16 Φεβρουαρίου 1994, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου θεωρώντας ότι η ΠΓΔΜ τηρούσε αδιάλλακτη στάση ως προς τις διαπραγματεύσεις και επέμενε να χρησιμοποιεί ως σημαία του κράτους το ελληνικό σύμβολο του δεκαεξάκτινου Ήλιου της Βεργίνας, αποφάσισε την επιβολή ασφυκτικού οικονομικού αποκλεισμού (embargo).
8) Λόγω των εξελίξεων αυτών οι ΗΠΑ ανέλαβαν διπλωματικές πρωτοβουλίες για την εκτόνωση της κατάστασης, και στις 4 Σεπτεμβρίου 1995, ο υφυπουργός των Εξωτερικών των ΗΠΑ Richard Holbrook (Χόλμπουρκ) με απευθείας επαφές σε Αθήνα και Σκόπια, «πέτυχε» την επίτευξη συμφωνίας για επανάληψη του διμερούς διαλόγου σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, με στόχο την υπογραφή μιας «Ενδιάμεσης Συμφωνίας» (interim Accord). Ο διάλογος αυτός θα τελούσε υπό την αιγίδα του Cyrus Vance (Σάιρους Βανς).
Η «Συμφωνία» αυτή μεταξύ των άλλων στο άρθρο 6 και στο άρθρο 9 συμπεριέλαβε δεσμεύσεις. Ως προς το άρθρο 6 η ΠΓΔΜ δεσμεύθηκε ότι οι συνταγματικές διατάξεις των άρθρων 3 και 49 επ‘ ουδενί μπορούν να αποτελέσουν έδαφος ώστε να υπάρξουν ζητήματα διεκδικήσεων που αφορούν στις γειτονικές χώρες ή προϋποθέσεις επεμβάσεων στις εσωτερικές υποθέσεις για να προστατευθούν πρόσωπα που είναι πολίτες των γειτονικών χωρών. Επίσης στο άρθρο 9 συνομολογήθηκε η αμοιβαία δέσμευση ότι τα δύο Μέρη δεσμεύονταν να συντονίσουν τη δράση τους σύμφωνα με το σύνολο των βασικών διατάξεων του Διεθνούς Δικαίου, όπως ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών, η Τελική Πράξη του Ελσίνκι, η Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών.
Οι δεσμεύσεις όμως αυτές δεν προκύπτει ότι υλοποιούνται, από πλευράς των Σκοπιανών, λόγω διαρκών και επαναλαμβανομένων προκλήσεων και μάλιστα από αξιωματούχους της Κεντρικής Διοίκησης και της πολιτικής ηγεσίας της γείτονος χώρας.
Με τούτα τα δεδομένα τίθενται τα εξής καίρια ερωτήματα:
ΠΡΩΤΟΝ: Γιατί το «κεκτημένο» που προέκυψε τόσο σε επίπεδο ΗΠΑ, όσο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αξιοποιήθηκε από πλευράς της Ελλάδας ή έστω δεν απέδωσε στη συνέχεια τα επιβαλλόμενα -και «τις πταίει».
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Γιατί δεν έχουμε ξεκαθαρίσει ότι τα άρθρα 6 και 9 της Ενδιάμεσης Συμφωνίας δεν τηρούνται από τους Σκοπιανούς, με βάση τα οποία οι Σκοπιανοί πρέπει να απέχουν από κάθε είδους προκλήσεις «πολιτικών της Κεντρικής Διοίκησης» και «υλικών πράξεων» γενικώς. Ενταύθα θα πρέπει να ξεκαθαριστεί από πλευράς Ελλάδας αμετακλήτως ότι ονοματοδοσίες δημοσίων χώρων, ή αγάλματα και άλλες υλικές πράξεις που διεκδικούν να σηματοδοτούν απαλλοτρίωση του ελληνικού πολιτισμού και της ελληνικής ιστορίας από τους Σκοπιανούς, καθώς και δηλώσεις αξιωματούχων των Σκοπίων που προσβάλουν την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά και διδασκαλία σε δημόσια σχολεία που πλαστογραφεί την ελληνική ιστορία και καθοδηγεί σε αλυτρωτισμό την σπουδάζουσα και μαθητική νεολαία της γείτονος, αποτελούν πράξεις και πολιτικές οι οποίες, εφόσον δεν επιλυθούν, δεν παρέχουν έδαφος συζητήσεων περί την οριστική ονοματοδοσία της γείτονος.
ΤΡΙΤΟΝ: Γιατί δεν θέτουμε ως προϋπόθεση συζητήσεων με τα Σκόπια τη συνταγματική αναθεώρηση των άρθρων 3 και 49 του Συντάγματος τους, ώστε να δεχθούμε συζήτηση και για το «Συνταγματικό Όνομα» της ΠΓΔΜ erga omnes (έναντι πάντων).
Ασφαλώς τα ερωτήματα αυτά είναι βάσιμα, όμως η κοινή γνώμη αγνοεί εάν τα θέματα αυτά έχουν ήδη τεθεί στο «τραπέζι». Σε κάθε περίπτωση ο γράφων πιστεύει ότι τόσο η κυβέρνηση όσο και συνολικώς η αντιπολίτευση που αφορά στα κόμματα του δημοκρατικού τόξου, θα πράξουν το καθήκον τους επί του σοβαρού αυτού ζητήματος!
* Ο Πέτρος Μηλιαράκης δικηγορεί στα Ανώτατα Ακυρωτικά Δικαστήρια της Ελλάδας και στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια του Στρασβούργου και του Λουξεμβούργου (ECHR και GC- EU).
