Με την ομαδική έκθεση Cultural Memory, που εγκαινιάζεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου σήμερα, Σάββατο 28 Ιουλίου 2018, στις 8 μ.μ., συμπληρώνεται ο «χάρτης» των περιοδικών εκθέσεων σύγχρονης τέχνης που υλοποιούνται φέτος το καλοκαίρι σε νησιά των Κυκλάδων.
Πρόκειται για μια σειρά εκθέσεων σε μουσεία και αρχαιολογικές συλλογές αρμοδιότητας της Εφορείας Αρχαιοτήτων (ΕΦΑ) Κυκλάδων, τις οποίες υλοποιεί σε συνεργασία με μεμονωμένους καλλιτέχνες και πολιτιστικούς οργανισμούς, στο πλαίσιο της επιδίωξής της να συνδιαλεχθεί με διαφορετικές ομάδες κοινού και να προσελκύσει μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών στους μουσειακούς χώρους της.
Οι εκθέσεις αυτές, εμπνευσμένες στο σύνολό τους από το πλούσιο αρχαιολογικό παρελθόν των Κυκλάδων, σχεδιάστηκαν λαμβάνοντας υπόψη δυο παράγοντες: την ιδιαίτερα αυξημένη τουριστική κίνηση των νησιών των Κυκλάδων την καλοκαιρινή περίοδο και την ανάγκη ανανέωσης του εκθεσιακού περιεχομένου των μουσειακών υποδομών, ώστε να ανανεώνει το ενδιαφέρον και την ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας.
Περιλαμβάνουν εικαστικά έργα που στην πλειονότητά τους έχουν δημιουργηθεί για τους συγκεκριμένους χώρους, δηλαδή το Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου, την Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου, το Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου, την Αρχαιολογική Συλλογή Σαγκρίου Νάξου και τον Πύργο Crispi (Γλέζου) Νάξου.
Υπογραμμίζεται ότι το σύνολο των περιοδικών αυτών εκθέσεων, που έχουν ενταχθεί στις εκδηλώσεις του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2018, είναι επισκέψιμες χωρίς επιπλέον αντίτιμο για τους επισκέπτες, πέραν του καθορισμένου εισιτηρίου του μουσείου.
Συγκεκριμένα:
Α. Αρχαιολογική Συλλογή Κουφονησίου – Αστερισμοί στο χώμα: ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης
(διάρκεια έκθεσης: 20 Ιουνίου – 2 Σεπτεμβρίου)
Η έκθεση σύγχρονης τέχνης «Αστερισμοί στο χώμα», προϊόν συνέργειας της ΕΦΑ Κυκλάδων με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ, αποτελεί μια δράση με ιδιαίτερους συμβολισμούς για την τοπική κοινότητα και το σημαντικό αρχαιολογικό κεφάλαιο της περιοχής. Το σύμπλεγμα των νησιών που απαρτίζεται από το Άνω και Κάτω Κουφονήσι, την Κέρο, το Δασκαλιό και το Αντικέρι, φέρει μια σημαίνουσα αύρα για τη θεώρηση που έχουμε διαμορφώσει για τον πρωτοκυκλαδικό πολιτισμό. Αυτή η ένταση της αρχαιολογικής παρακαταθήκης έχει διαμορφώσει σαφή ίχνη στη συλλογική μνήμη της κοινότητας του Άνω Κουφονησίου, ενώ η καθημερινή αυτή «εμπειρία» έχει κατευθύνει την τοπική κοινωνία σε μια ισχυρή σύνδεση με το αρχαιολογικό κεφάλαιο που την περιστοιχίζει και, παράλληλα, σε μια σαφή πρόθεση για την ανάδειξή του και την επικοινωνία του στους πολυπληθείς επισκέπτες του νησιού.
Σε αυτό το πλαίσιο, και ενώ ο σχεδιασμός της Αρχαιολογικής Συλλογής Κουφονησίου βρίσκεται σε εξέλιξη, η ΕΦΑ Κυκλάδων, σε συνεργασία με τον ΝΕΟΝ, παρουσιάζει μια εναρκτήρια έκθεση σύγχρονης τέχνης, που θα βρει την αφετηρία της στον αρχαιολογικό πλούτο των νήσων και θα μεθερμηνεύσει δημιουργικά το πολιτιστικό κεφάλαιο του χώρου και των κατοίκων του. Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα εικαστικά, γλυπτά, μικρές εγκαταστάσεις και ηχητικά από εννέα καλλιτέχνες (Βαγγέλης Βλάχος, Hypercomf, Θάλεια Ιωαννίδου, Κωνσταντίνος Κωτσής, Theo Michael, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Βασίλης Παπαγεωργίου, Κώστας Ρουσσάκης και Κώστας Σαχπάζης). Στην έκθεση συμπεριλαμβάνεται το φιλμ Triumph Over Time του αρχαιολόγου Oscar Broneer, γυρισμένο το 1947 για την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα.
B. Πύργος Crispi (Γλέζου), Χώρα Νάξου – (l)imited souls: in situ εγκατάσταση του Ιωάννη Μιχαλούδη
(διάρκεια έκθεσης: 30 Ιουνίου-30 Σεπτεμβρίου)
Ο Ιωάννης Μιχαλούδης είναι εικαστικός, ερευνητής και πανεπιστημιακός, αναγνωρισμένος διεθνώς ως ένας από τους πρωτοπόρους της διεπιστημονικής κατεύθυνσης «Τέχνη και Επιστήμη». Είναι ο πρώτος που ερεύνησε και χρησιμοποίησε στην εικαστική παραγωγή το νανοϋλικό της NASA silica aerogel (αερογέλη του πυριτίου). Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις σε όλο τον κόσμο, ενώ το 2006 εξέθεσε έργα του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με επιμελήτρια την Κατερίνα Κοσκινά, διευθύντρια του ΕΜΣΤ.
Το εικαστικό του έργο σηματοδοτείται από τη χρήση της silica aerogel το οποίο μετουσιώνει σε ποικίλες εικαστικές φόρμες που ονομάζει «αερο-γλυπτά», καθώς αποτελείται μόνο κατά 1% από ύλη. Στον Πύργο Γλέζου ο καλλιτέχνης εκθέτει 33 κλουβιά χρυσού και κόκκινου χρώματος, στα οποία έχουν τοποθετηθεί αερο-γλυπτά μικρών διαστάσεων από silica aerogel στη μορφή κυκλαδικών ειδωλίων. Στους επισκέπτες δίνονται ατομικοί φακοί που τους επιτρέπουν να φωτίζουν τους κλωβούς με τα μικρογλυπτά δημιουργώντας σκιάσεις πάνω στους τοίχους του μνημείου και ουσιαστικά προβάλλοντας τις κυκλαδικές μορφές στο χώρο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο ο Μιχαλούδης μεταμορφώνει τον Πύργο Γλέζου στη Χώρα Νάξου σε έναν ποιητικό χώρο όπου –κατά τον Karl Jung– «ο καθένας μεταφέρει την σκιά του».
Η εικαστική εγκατάσταση του Μιχαλούδη δεν θα είχε υλοποιηθεί χωρίς τη σημαντική χορηγία του Πανεπιστημίου Charles Darwin της Αυστραλίας, όπου και διδάσκει.
Στον Πύργο Γλέζου παρουσιάζεται το ίδιο διάστημα η περιοδική έκθεση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων «Κυκλαδικά Στιγμιότυπα», η οποία επικεντρώνεται στις συντονισμένες προσπάθειες εντοπισμού, προστασίας και συντήρησης σημαντικών βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων αλλά και μοναδικών αντικειμένων εξέχουσας ιστορικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Γ. Αρχαιολογική Συλλογή Σαγκρίου, Γύρουλας Νάξου – Ο Στάχυς της Δήμητρας: έκθεση γλυπτικής της Όλγας Πλαστήρα
(διάρκεια έκθεσης: 3 Ιουλίου – 24 Σεπτεμβρίου)
Η Όλγα Πλαστήρα έχει κάνει σπουδές στην Academie Royale des Beaux Arts των Βρυξελλών και στην Academia delle Belle Arti της Ρώμης. Έχει εργαστεί για χρόνια με το μάρμαρο τόσο στην Carrara της Ιταλίας όσο και στη Νάξο, όπου διαμένει μόνιμα από το 2002. Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις στην Ελλάδα, αλλά και στη Γερμανία, Ιταλία και Πολωνία. Το 2013, στον Πύργο Μπαζαίου στη Νάξο, παρουσίασε έκθεση με τίτλο «Μίτος-η Πορεία». Στην Αρχαιολογική Συλλογή Σαγκρίου θα εκτεθούν δύο έργα της γλύπτριας, εμπνευσμένα από το ναό της Δήμητρας στο Σαγκρί:
α. «Ο Στάχυς της Δήμητρας», μαρμάρινο έργο
β. «Ανα-σύνθεση του Στάχυος της Δήμητρας», έργο με χαρτί (papier de soie) και ύφασμα.
Η ίδια η γλύπτρια αναφέρει: «Προσπαθώ μέσα από τα γλυπτά μου, να συνδέσω τα απομεινάρια του Κυκλαδικού Πολιτισμού, και όχι μόνο, με το σήμερα. Αναζητώ, ψάχνω ίχνη, αποτυπώματα στα απομεινάρια, όπως κάνουν οι ανθρωπολόγοι και οι αρχαιολόγοι. Αυτή μου η αναζήτηση, σε αντίθεση με το επιστημονικό έργο των ερευνητών, είναι απόλυτα εικαστική και καταλήγει σε έργα τέχνης φανταστικά, χτίζοντας μια προσωπική έκφραση της Μυθολογίας».
Δ. Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου – Μy sons, too young then: έκθεση και performance του HOPE
(διάρκεια έκθεσης: 20 Ιουλίου-30 Σεπτεμβρίου)
O HOPE αποτελεί ένα σύγχρονο δημιουργό που ανδρώθηκε εκτός της τυπικής καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, βρίσκοντας την αφετηρία της εικαστικής του διατύπωσης ως street artist. Ωστόσο, ήδη από τη γένεση της καλλιτεχνικής του γλώσσας η αρχαιότητα αποτέλεσε θεμελιακό άξονα στην έκφρασή του. Σύντομα ο HOPE διεύρυνε το πεδίο δράσης του και κινήθηκε με αποφασιστικότητα προς ένα σύνθετο εικαστικό λόγο εντός των γκαλερί, των μουσείων τέχνης, του συμβατικού εικαστικού χώρου συνολικά. Στο πρόσφατο έργο του HOPE επισημαίνονται δύο νέες κατευθύνσεις. Αφενός, η αγάπη του για τις τρισδιάστατες συνθέσεις με ποικίλα υλικά, που αναπαράγονται και στις δυο διαστάσεις και διακρίνονται από ένα παιγνιώδη χαρακτήρα και μια γκροτέσκα διάθεση, η οποία αυτόματα αναμορφώνει το αισθητικό τους υπόβαθρο. Αφετέρου, η ενασχόλησή του με τον πηλό, που όχι μόνο δημιουργεί αυτόματες συνδέσεις με τη χειρωνακτική διαδικασία και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, αλλά και διαχειρίζεται με τέτοιο τρόπο που να παραπέμπει σε φόρμες του απώτατου και πρόσφατου παρελθόντος. Φυσικά πάντα ποικιλμένες με μορφολογικά στοιχεία που αναιρούν τα στοιχεία της συμμετρίας, της τελειότητας και της αισθητικής ακεραιότητας.
Αυτή η γκάμα υλικών και εκφραστικών μέσων θα αναπτυχθεί σε όλη την έκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Άνδρου, τόσο στους εσωτερικούς όσο και στους εξωτερικούς χώρους του. Επιτοίχια κολάζ, τρισδιάστατες συνθέσεις, κεραμικές κατασκευές, βιντεοπροβολή της performance κατά την ημέρα των εγκαινίων στο video room του μουσείου, βρίσκουν τη θέση τους μεταξύ των πρωτότυπων αρχαιολογικών ευρημάτων και γλυπτών, εντός και εκτός μουσειακών προθηκών, αλλά και στο κτιριακό κέλυφος ενός σημειακού αρχιτεκτονήματος της Χώρας Άνδρου.
Ε. Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου – Cultural Memory: ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης
(διάρκεια έκθεσης: 28 Ιουλίου-30 Σεπτεμβρίου)
Δέκα σύγχρονοι έλληνες καλλιτέχνες καλούνται να παράγουν το αποτύπωμα της μνήμης μέσα από τη δημιουργία πρωτότυπων έργων, εμπνευσμένοι από αρχαία αντικείμενα του παρελθόντος της Μήλου και την ιστορία τους. Από τα αρχαία αντικείμενα, καθένα από τα οποία ανήκει σε διαφορετική κατηγορία ή χρονολογική περίοδο, τα οκτώ περιλαμβάνονται στην έκθεση, ενώ τα δύο θα εκτεθούν πρώτη φορά. Η επιλογή τους έγινε με στόχο αφενός να προβληθούν σημαντικά εκθέματα του μουσείου και αφετέρου να παρουσιαστούν πρώτη φορά στο κοινό ευρήματα από πρόσφατες σωστικές ανασκαφές στη Μήλο. Η έκθεση των σύγχρονων έργων θα παρουσιαστεί στον προθάλαμο του αρχαιολογικού μουσείου.
Βασική αρχή της πολιτισμικής μνήμης είναι η δημιουργία, μέσα από τα αντικείμενα διατήρησης της μνήμης, νοητικών εικόνων, οι οποίες θα συνδεθούν στην πορεία με τους ίδιους τους τόπους. Έτσι, τα αντικείμενα αντανακλούν στον ίδιον τον τόπο στον οποίον αναφέρονται και αντίθετα.
Συμμετέχουν οι εικαστικοί Ειρήνη Γεωργοπούλου, Θεώνη Δημοπούλου, Χαράλαμπος Επαμεινώνδας, Φίλιππος Θεοδωρίδης, Μιχάλης Καλλιμόπουλους, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Όλγα Μηλιαρέση- Φωκά, Πάνος Τσαγγάρης, Πάνος Φαμέλης, Αντώνης Φίκος.