Τη “χαμένη τιμή της Κατερίνας Μπλουμ” του Χάινριχ Μπελ, που εκδόθηκε το 1974 (στην Ελλάδα από τις εκδόσεις “Ελληνικά Γράμματα” και τελευταία από το “Μεταίχμιο”) δεν έτυχε να την διαβάσω, παρόλο που ήταν στις προθέσεις μου. Ούτε είδα την σπουδαία ομώνυμη ταινία των Φόλκερ Σλέντορφ και Μαργκαρέτε φον Τρότα με την εξαιρετική Άνγκελα Βίγκλερ, αν και παρακολούθησα το αφιέρωμα του Φεστιβάλ μας στον μεγάλο Γερμανό σκηνοθέτη.
Έτσι με την ευκαιρία της επανέκδοσής του βιβλίου έσπευσα να το προμηθευτώ και το συστήνω ανεπιφύλακτα. Ο Χάινριχ Μπελ, (βραβείο Νόμπελ 1972), που μας χάρισε “Το ομαδικό πορτρέτο με μία κυρία”, το “Μπιλιάρδο στις 9.30” και άλλα σημαντικά έργα, αποφασίζει στο ολιγοσέλιδο αυτό μυθιστόρημα να στραφεί ενάντια στον κίτρινο τύπο της πατρίδας του, “που καταστρέφει την τιμή, την υπόληψη και την υγεία των απλών ανθρώπων” και παράλληλα τονίζει ότι “ο κιτρινισμός είναι δομικό πρόβλημα της κοινωνίας”.
.
Η Καταρίνα Μπλουμ, μία εικοσιεξάχρονη όμορφη κοπέλα, οικιακή βοηθός, ευφυής, εργατική, σοβαρή, οργανωμένη στην ζωή της και με στόχους καλείται σε ένα πάρτυ της νονάς της, όπου πάει γιατί αγαπά τον χορό. Εκεί γνωρίζει έναν ωραίο νέο, που αποδεικνύεται ότι ήταν λιποτάκτης από το στρατό και καταδιωκόμενος από την αστυνομία και τον ερωτεύεται. Έτσι η παρακολούθηση από τις αστυνομικές αρχές περιλαμβάνει και την ίδια μέχρι που τελικά γίνεται στόχος της ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ (ταυτίζεται με την Bild), η οποία με διαστρεβλωμένες και ατιμωτικές πληροφορίες για την μέχρι τώρα ήσυχη και έντιμη ζωή της, την αμαυρώνει. Οι συνεντεύξεις περιλαμβάνουν και άλλα μέλη της οικογένειάς της, ακόμη και την άρρωστη μητέρα της και τον νεκρό πατέρα και εμπλέκουν με ψέμματα και τους φίλους -εργοδότες της, γιατί κάποτε, στο Πανεπιστήμιο, συνδέθηκαν με το αριστερό κίνημα. Έτσι η αντίδραση της καλόβολης και σεμνής Καταρίνα αναγκαστικά γίνεται βίαιη, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ο Χάινριχ Μπελ, καυστικότατος και δηκτικός, εκτός από τον κύριο στόχο του, τον κιτρινισμό του τύπου, περιλαμβάνει στην έμμεση καταγγελία του τις αστυνομικές αρχές, τις διακρίσεις τους που θυματοποιούν απλούς προοδευτικούς πολίτες και αφήνουν στο απυρόβλητο τους ανθρώπους του κατεστημένου, τις διώξεις και παράνομες παρακολουθήσεις για μικρά αδικήματα, την αντιμετώπιση των συντηρητικών πολιτών προς όσους στοχοποιούνται ως κομμουνιστές, παρόλο που αυτοί απλώς είναι καλλιεργημένοι, ανοιχτόμυαλοι και ηθικοί, την υποκριτική, σκοταδιστική στάση της Εκκλησίας, που επηρεάζει συνειδήσεις, τους εμπόρους που τους ενδιαφέρει μόνο το κέρδος τους. Παράλληλα τονίζεται η αλληλεγγύη όσων έχουν την ίδια ιδεολογική στάση ζωής με την Καταρίνα ή εκτιμούν το ήθος, την εντιμότητα και την περήφανη στάση της. Και φυσικά εξαίρεται ο αληθινός, ανυστερόβουλος έρωτας σε σχέση με τον πληρωμένο, συμφεροντολογικό, φορτικό και προσβλητικό.
Στις εκατό πενήντα σελίδες του βιβλίου ο Μπελ μας λέει πολλά με καυστικό χιούμορ, θίγει προφητικά πολλά προβλήματα της καπιταλιστικής κοινωνίας και όλα αυτά με ρέοντα, αλλά καλοδουλεμένο λόγο και αφήγηση συναρπαστική.
Άλλωστε είναι σημαντικό να κατανοηθεί ο ρόλος του αστικού τύπου, που στον καπιταλιστικό κόσμο κυριαρχεί, ανεβάζει κόμματα και κυβερνήσεις και διαμορφώνει συνειδήσεις