Θέλετε να μας δώσετε το σπίτι σας με το καλό ή να φροντίσουμε να σας βγάλουν σηκωτούς;». Κάπως έτσι φαίνεται να οραματίζονται πολλοί μεγαλοτραπεζίτες το «φιλικό διακανονισμό» με όσους δανειολήπτες αποδεδειγμένα αδυνατούν να καλύψουν τις ανάγκες του δανείου τους. Βλέπετε, το λεγόμενο «ιρλανδικό μοντέλο», του οποίου την κεντρική ιδέα περιγράψαμε σε αδρές γραμμές πιο πάνω, δίνει την αίσθηση ότι όλα θα γίνουν αθόρυβα, ήσυχα και παστρικά.
Ούτε πλειστηριασμοί, ούτε συγκεντρώσεις κι ένταση στα δικαστήρια, ούτε αύξηση της κοινωνικής αγανάκτησης για τους μεγαλοτραπεζίτες, ούτε επιπλέον προβλήματα για την «πολύπαθη» κυβέρνηση Τσίπρα (πάνω που βγήκε στις αγορές). Άσε που θα μπορέσουν τα επενδυτικά funds να πιάσουν μια ώρα αρχύτερα δουλειά. Τζάμπα ακονίζουν τα νύχια τους ενάμιση χρόνο τώρα;
Άλλωστε, εδώ κι αρκετό καιρό διακινείτο ευρέως μεταξύ διαφόρων «ειδήμονων» επί των τραπεζικών η άποψη ότι η προστασία που παρεχόταν σε χιλιάδες (απελπισμένων στην κυριολεξία) δανειολήπτες αποτελούσε σημαντική τροχοπέδη στη διαδικασία ανάταξης της ελληνικής οικονομίας. Προεξοφλούσαν δε πως η μεγάλη πλειοψηφία όσων έκαναν (ή κάνουν) χρήση αυτής της δυνατότητας ανήκαν στην κατηγορία των στρατηγικών κακοπληρωτών.
Κι είναι αλήθεια πως η κυβέρνηση Τσίπρα τους έκανε τη χάρη να αφαιρέσει πολλές δικλείδες ασφαλείας προς όφελος των τραπεζών αλλά και των distress funds, τα οποία, έχοντας αποκομίσει πολύτιμες εμπειρίες βγάζοντας στο σφυρί εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια σε Ισπανία και Πορτογαλία, είπαν να κατηφορίσουν στη χώρα μας για να διαχειριστούν με τρόπο ανάλογο το ίδιο ζήτημα. Μόνο που όλοι πολύ γρήγορα αντιλήφθηκαν πως μια τέτοια εξέλιξη πιθανότατα θα γινόταν θρυαλλίδα ανεξέλεγκτων καταστάσεων στο εσωτερικό μιας πολύπαθης χώρας. Αναζητώντας λοιπόν (τόσο τραπεζίτες όσο κι η κυβέρνηση) κάποια λύση προκειμένου να έχουν «και την πίτα ολάκερη και το σκύλο χορτάτο» κατέληξαν στη λύση στο ιρλανδικό μοντέλο.
Σύμφωνα με αυτό, λοιπόν, αφαιρούνται πολλές σχετικές αρμοδιότητες από τα δικαστήρια, ενώ τίθεται ως προτεραιότητα η «άμεση και φιλική επικοινωνία» (κατά το πρότυπο που περιγράψαμε στην αρχή) μεταξύ της τράπεζας και του δανειολήπτη. Σε περίπτωση όμως που ο δανειολήπτες αρνηθεί να συμμορφωθεί στις υποδείξεις των τραπεζών ή των όποιων μεσαζόντων, τότε κρίνεται, άμεσα και χωρίς δεύτερη κουβέντα, «μη συνεργάσιμος», με αποτέλεσμα την εκκίνηση της διαδικασίας κατάσχεσης των ενυπόθηκων ακινήτων του δανείου.
Ποια ήταν όμως το αποτέλεσμα του εν λόγω μοντέλου στην Ιρλανδία; Όπως αποδεικνύουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ιρλανδίας, το πρόβλημα όχι μόνο δε λύθηκε αλλά διογκώθηκε σε μεγάλο βαθμό, αφού περίπου το 80 % των κόκκινων στεγαστικών δανείων παρέμειναν εκτός οποιασδήποτε ρύθμισης. Την ίδια στιγμή, οι ιρλανδικές τράπεζες (υπενθυμίζεται πως ήταν ο βασικός παράγοντας της βαθιάς οικονομικής κρίσης στη χώρα) απέδειξαν τη βαθιά «φιλική» τους διάθεση, επιχειρώντας να προχωρήσουν σε κατασχέσεις στο 60% των περιπτώσεων που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν.
Θα ήταν όμως πραγματικά εκτός πραγματικότητας να αναζητήσει κανείς ίχνη κοινωνικής ευαισθησίας μεταξύ των εξεχόντων τραπεζικών στελεχών. Άλλωστε, όπως ξεκαθάρισε πολύ πρόσφατα κι ο Γιάννης Στουρνάρας, βασικός στόχος στο ζήτημα των κόκκινων δανείων είναι «η επίτευξη των επιχειρησιακών στόχων των τραπεζών». Πιθανότατα ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδας να βλέπει μπροστά του μόνο στρατηγικούς κακοπληρωτές: από το μακροχρόνια άνεργο οικογενειάρχη μέχρι τον επιχειρηματία, ο οποίος φρόντισε να «φουντάρει» την εταιρεία του αφήνοντας απλήρωτους δεκάδες υπαλλήλους του. Ίσως μάλιστα ο δεύτερος να έχει αρκετές περισσότερες ρεαλιστικές πιθανότητες να τη σκαπουλάρει τελικά. Πάντα κατά το πρότυπο κάποιας Ιρλανδίας…
