Βρισκόμαστε ήδη στον όγδοο χρόνο επιβολής των νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών που εφαρμόστηκαν από όλες τις κυβερνήσεις και συνεχίζουν να εφαρμόζονται από την σημερινή κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, υλοποιώντας τις αποφάσεις της ευρωπαϊκής και διεθνούς επιτροπείας. Τις επόμενες ημέρες πρόκειται να συζητηθεί στα όργανα της αυτοδιοίκησης (δημοτικά συμβούλια, περιφερειακά συμβούλια, ΠΕΔ, ΚΕΔΕ, ΕΝΠΕ) το νομοσχέδιο “Κλεισθένης”.
Ως “συντονισμός αιρετών” έχουμε ήδη την πρώτη μας τοποθέτηση στο Δ.Σ της ΚΕΔΕ (τοποθέτηση του σ. Τάσου Κανταρά και της δικής μου) ωστόσο θα ήθελα να επικεντρωθώ στη φιλοσοφία του νομοσχεδίου και τις επιπτώσεις που θα έχει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Βέβαια τις τελευταίες ώρες η κυβέρνηση θέλοντας να εξυπηρετήσει τη γενικότερη πολιτική και εκλογική στρατηγική της, ανοίγει μέσω συνεντεύξεων του υπουργού ΥΠΕΣ, νέα ζητήματα (δίμηνη διαβούλευση, χωροταξικό με δημιουργία νέων δήμων στα νησιά, νέες εκλογικές περιφέρειες στην Αττική με σπάσιμο της Β’ Αθήνας και του υπόλοιπου Αττικής).
Το νέο νομοσχέδιο μετά από δύο χρόνια “μελέτης” και “διαβούλευσης” από την κυβέρνηση κατατέθηκε και ούτε “νέο” είναι ούτε “μεταρρυθμιστικό βήμα” είναι όπως αρέσκεται να το παρουσιάζει ο υπουργός ΥΠΕΣ. Αντίθετα σε πολλά σημεία όπως θα παραθέσω παρακάτω, οδηγεί την Τ.Α σε αντιδραστικότερες πολιτικές.
Το κείμενο αυτό στην ουσία του υιοθετεί τον “Καλλικράτη” αφού υπάρχουν πάρα πολλά εκτεταμένα κομμάτια του “Καλλικράτη” πλήρως αντιγραμμένα. Ακολουθεί κατά άρθρο τον “Καλλικράτη” και σε πολλά σημεία οι όποιες αλλαγές είναι φραστικές.
Το προηγούμενο διάστημα τόσο από την κυβέρνηση όσο και από ΚΕΔΕ – ΕΝΠΕ έγινε μια αποπροσανατολιστική αντιπαράθεση γύρω από την απλή αναλογική , που υποτίθεται είναι το κύριο μέρος του νομοσχεδίου.
Για να ξεκαθαρίσουμε τα πράγματα εμείς τοποθετηθήκαμε υπέρ της απλής αναλογικής του ενός γύρου και εκλογή δημάρχου από το Δημοτικό Συμβούλιο, διότι έτσι εξασφαλίζεται η συλλογική λειτουργία με ενίσχυση των συλλογικών οργάνων, διευκολύνεται και υποστηρίζεται η συμμετοχή των πολιτών και αποδυναμώνεται το δημαρχοκεντρικό σύστημα.
Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο υιοθετεί την απλή αναλογική στη συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων και εκλογή δημάρχου και περιφερειάρχη στο δεύτερο γύρο, μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών αφήνοντας διάπλατη πόρτα σε επιχειρήματα περί “ κυβερνησιμότητας” “αποτελεσματικότητας” και “άλλων αδικιών” προωθώντας θέσεις που είδαμε στο προηγούμενο κοινό συνέδριο ΚΕΔΕ-ΕΝΠΕ για το τέλος της αυτοδιοίκησης και υιοθέτηση του μοντέλου “τοπικής”!!! και περιφερειακής διακυβέρνησης μετατρέποντας τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια σε “βουλευόμενα όργανα” ενώ την διοίκηση θα έχουν οι δήμαρχοι και περιφερειάρχες ως μικροί κυβερνήτες που θα διαχειρίζονται ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους , αφού αυτό επιτάσσει όπως ισχυρίζονται και η ΕΕ με προώθηση της Ευρώπης των περιφερειών με περιορισμό των εθνικών κρατών.
Το συγκεκριμένο όμως νομοσχέδιο πέραν της λογικής “Καλλικράτης” πηγαίνει αρκετά νεοφιλελεύθερα βήματα πιο πέρα, αφού ενσωματώνει πλήρως τις κατευθύνσεις του 3ου μνημονίου περί “Τριετούς στρατηγικής μεταρρυθμίσεων” (Γ.5.1) (όπως άλλωστε και η ΚΕΔΕ με την εκπόνηση της μελέτης του Ι.Τ.Α με τον ίδιο τίτλο), βαθαίνει το ρόλο της αυτοδιοίκησης ως μακρύ χέρι του κράτους εφαρμογής όλων των νεοφιλελεύθερων πολιτικών
Συγκεκριμένα:
Με τα άρθρα 179 και 180 (νέα πεδία αναπτυξιακής δράσης της Τ.Α) καταργεί τους περιορισμούς που υπήρχαν στον “Καλλικράτη” και επεκτείνει την “επιχειρηματικότητα” των δήμων, δίνοντας την δυνατότητα να δημιουργούν επιχειρήσεις παραγωγής και πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ή και ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαποικοδομίσιμου κλάσματος αστικών αποβλήτων (άρθρο 179 παρ. 1 αα’ και αβ’), με τη λογική “καθιστούμε τους δήμους επιχειρηματίες με συμπράξεις προσελκύοντας κεφάλαια ώστε να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της χώρας”
Με το άρθρο 182 (Ανταποδοτικά τέλη) για πρώτη φορά επεκτείνει την ανταποδοτικότητα πέραν του τέλους στην καθαριότητα και του ηλεκτροφωτισμού και στην υπηρεσία του πρασίνου κατά λέξη: “ Το ενιαίο ανταποδοτικό τέλος της καθαριότητας, φωτισμού και πρασίνου..”
Η ανταποδοτικότητα διευρύνεται όπως απαιτεί η ΕΕ , όπως προβλέπεται στο ΜΠΔΣ 2017-2021 όπως απαιτεί η επιτροπεία να φτάσουμε στο 70% τα ανταποδοτικά.
Εδώ να σημειώσουμε ότι το το βήμα αυτό επέκτασης και στο πράσινο, ανοίγει το δρόμο για ανταποδοτικότητα και σε άλλες υπηρεσίες αφού υπάρχει ευρύτατη συναίνεση απ’ όλες τις μνημονιακές δυνάμεις στη διεύρυνση της ανταποδοτικότητας και στην επιβολή τοπικών φόρων.
Η αποκορύφωση όμως των νεοφιλελεύθερων μνημονιακών δεσμεύσεων και του μέλλοντος της Τ.Α εμπεριέχονται στα άρθρα 194 έως 199 όπου σε 13 σελίδες , ενσωματώνοντας , σχεδόν αντιγράφοντας, όλες τις ψηφισμένες ρυθμίσεις στους μνημονιακούς νόμους και τα μεσοπρόθεσμα, όλες οι αντιλαϊκές ρυθμίσεις που υπέστη η Τ.Α όλα τα μνημονιακά χρόνια.
Το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας αντί να καταργηθεί , ισχυροποιείται και παρακολουθεί με αυστηρό βλέμμα κάθε βήμα δήμου ή περιφέρειας εφαρμογής εσαεί των νεοφιλελεύθερων μνημονιακών πολιτικών κυβερνητικών και αυτοδιοικητικών, χαρακτηριστικά στο άρθρο 194 παρ. 3 “έργο του παρατηρητηρίου είναι…” στο γ) αναφέρεται “… Η μέριμνα για την κατάρτιση από τους ΟΤΑ και τα νομικά τους πρόσωπα που Εντάσσονται στο Μητρώο Φορέων γενικής κυβέρνησης, ρεαλιστικών και τουλάχιστον ισοσκελισμένων προϋπολογισμών σύμφωνα με τους στόχους και τα όρια των πιστώσεων του κρατικού προϋπολογισμού και του εκάστοτε ισχύοντος Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ)” προφανώς έχοντας υπ’ όψη τους ότι μετά το τέλος του 2021 που τελειώνει αυτό το μεσόπροθεσμο θα ακολουθήσουν κι άλλα από τους “θεσμούς”. Το πνεύμα που διαπνέει το νομοσχέδιο είναι η Τ.Α ως βασικός υποτομέας και μακρύ χέρι της κυβέρνησης με αυστηρή μνημονιακή εποπτεία βαδίζει στο δρόμο της ανταποδοτικότητας της επιβολής τοπικών φόρων και της επιχειρηματικότητας, βάλλεται ακόμη περισσότερο και αμφισβητείται ο δημόσιος και κοινωνικός χαρακτήρας που υπερασπιζόμαστε.
Αλλά και άρθρα που εμφανίζονται ως “νέα”, “καινοτόμα” μόνο τέτοια δεν είναι…
Ενδεικτικά:
Με τα άρθρα 106 (Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτεία ΟΤΑ) και 107 (Επόπτης ΟΤΑ) έως και 112, υλοποιούνται τα αντίστοιχα άρθρα του “Καλλικράτη” για έλεγχο των αποφάσεων των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων που θα έχουν έδρα τις (7) αποκεντρωμένες περιφέρειες ως υπηρεσία τους.
Με το άρθρο 149 (Διαμεσολάβηση, Δημοτικοί, Περιφερειακοί Διαμεσολαβητές) ουσιαστικά αντικαθιστούν το θεσμό του συμπαραστάτη του δημότη, Θα είναι 58 για το α΄ βαθμό στο σύνολο τους, 8 για την Αττική και 50 για την υπόλοιπη Ελλάδα (ένας σε κάθε πρωτεύουσα νομού) και 13 για τις Περιφέρειες.
Δύο όργανα που θα εντείνουν τον έλεγχο σκοπιμότητας των αποφάσεων των δημοτικών – περιφερειακών συμβουλίων.
Την κυρίαρχη αντιδημοκρατική λογική όμως προωθούν και τα άρθρα: 10 και 49 (κωλύματα εκλογιμότητας) και 13 παρ. 4Γ (υποψηφιότητες) αυξάνει την συμμετοχή των υποψηφίων από 100 + 50 € σε 200 + 50 €
74 παρ. 7 (εκλογή προέδρου δημ. Συμβουλίου) και 75 (επιτροπές δημ. Συμβ. – εκλογή προεδρείου δημ. Συμβουλίου) δεν υπάρχει συλλογική λειτουργία του προεδρείου. Ο πρόεδρος παραμένει πανίσχυρος.
72 (Αρμοδιότητες δημοτικού συμβουλίου) ερωτηματικά προκαλεί η μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στην οικονομική επιτροπή.
Τέλος με τα άρθρα 210 έως 232 ενσωματώνει στο παρόν νομοσχέδιο, το νομοσχέδιο για τους ΦΟΔΕΑ που πηγαινοέρχεται επί δυόμιση χρόνια με διαφορετικές εκδοχές πότε από το υπουργείο Περιβάλλοντος και πότε από το ΥΠΕΣ, αλλάζοντας κάθε φορά ανάλογα με τις αντιδράσεις μικρών ή μεγάλων ΦΟΣΔΑ σε όλη τη χώρα που θέλουν να διατηρήσουν το καθεστώς τους και τη μορφή τους κυρίως σε Α.Ε και να συνεχίσουν τα έργα που έχουν αναλάβει.
Με τα συγκεκριμένα άρθρα προσπαθεί η κυβέρνηση να ισορροπήσει αφήνοντας όλες της μορφής Ν.Π. (σύνδεσμοι και Α.Ε) και δίνοντας την δυνατότητα να υπάρχουν μέχρι 3 ΦΟΣΔΑ σε κάθε περιφέρεια (εξαιρείται η Αττική όπου ο Φορέας διαχείρισης είναι ένας ο ΕΔΣΝΑ ) .Είναι φανερό ότι τα μεγάλα και μικρά συμφέροντα που αναπτύσσονται στη διαχείριση των απορριμμάτων δυσκολεύουν την κυβέρνηση στις ισορροπίες της, γι’ αυτό και η καθυστέρηση 2,5 ετών όσον αφορά τη ρύθμιση για τους ΦΟΣΔΑ που βέβαια εκκρεμεί από την ψήφιση του “Καλλικράτη” που προέβλεπε ένα ΦΟΣΔΑ σε κάθε περιφέρεια με την μορφή συνδέσμου (ΝΠΔΔ) και έπαιρνε κάθε τόσο αναστολή.
Συμπερασματικά το νομοσχέδιο αυτό αν εξαιρέσουμε την αναλογική συγκρότηση των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, κινείται στον αντίποδα των όσων διεκδικούμε όλα αυτά τα χρόνια.
Υιοθετεί, ενσωματώνει και προεκτείνει τις νεοφιλελεύθερες μνημονιακές ανατροπές που συντελέστηκαν στην αυτοδιοίκηση τα τελευταία 8 χρόνια με τον “Καλλικράτη” τα μνημόνια και τα μεσοπρόθεσμα.
Επί της ουσίας για το νομοσχέδιο υπάρχει συμφωνία και όλων των άλλων μνημονιακών παρατάξεων, αφού η αντιπαράθεση γίνεται μόνο για το εκλογικό σύστημα και αρκετές φορές από διάφορες πλευρές ακούγεται “ας πάρουν πίσω το εκλογικό σύστημα και όλα τα άλλα τα συζητάμε”!!
Άλλωστε τις αποφάσεις των συνεδρίων της ΚΕΔΕ (Βόλος, Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα) τις στηρίζουν όλες οι μνημονιακές παρατάξεις (συμπεριλαμβανομένου των δυνάμεων του ΣΥΡΙΖΑ). Είναι επιτακτική ανάγκη όλοι εμείς που συναποτελούμε το “συντονισμό αιρετών” να βγούμε πιο ενεργητικά το επόμενο διάστημα για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ανατροπής μέσα από τη συσπείρωση αιρετών, εργαζομένων και δημοτών.
*Ο Νίκος Σακούτης είναι Μέλος του ΔΣ της ΚΕΔΕ και μέλος του Π.Σ της ΛΑ.Ε.
