Συντάξεις, που αναλογούν στο μισό των καταβαλλόμενων εισφορών, είναι η νέα αδυνηρή πραγματικότητα για εκατομμύρια ασφαλισμένους. Πρόκειται για τη μεγάλη ανατροπή στη σχέση συντάξεων – εισφορών, που έφερε η ασφαλιστική κατεδάφιση του νόμου Κατρούγκαλου (ν. 4387/2016), η οποία θα ολοκληρωθεί το 2019, με το μαχαίρι στην προσωπική διαφορά στις κύριες και επικουρικές συντάξεις για όλους τους συνταξιούχους.
Μετά τις άγριες περικοπές στις συντάξεις και τα χαράτσια στις εισφορές, που επιβλήθηκαν από τις μνημονιακές κυβερνήσεις ΝΔ – ΠΑΣΟΚ και από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, η πλειοψηφία των ασφαλισμένων θα λαμβάνει συντάξεις πολύ χαμηλότερες από τα ποσά, που θα έχει καταβάλλει ως εισφορές. Οι ασφαλισμένοι αυτοί δεν πρόκειται να πάρουν πίσω τα λεφτά των εισφορών τους στα ασφαλιστικά ταμεία, καθιστώντας το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας αναλογιστικά άδικο και ληστρικό.
Τα στοιχεία για κάθε Ταμείο ξεχωριστά είναι σοκαριστικά: Η μέση αξία των καταβαλλόμενων συντάξεων στον χώρο των τραπεζοϋπαλλήλων πρόκειται θα μειωθεί το 2019 στο 39% της μέσης αξίας των εισφορών που θα έχουν καταβληθεί (από 58% το 2016 και 77% το 2014), στο ΤΑΠ ΟΤΕ οι συντάξεις θα αναλογούν στο 41% των εισφορών που θα έχουν καταβληθεί (από 63% το 2016 και 86% το 2014), στοΤΑΠ ΔΕΗ η σχέση αυτή θα περιοριστεί στο 45% (από 69% το 2016 και 93% το 2014), στους αυτοπασχολουμένους του ΕΤΑΑ θα μειωθεί στο 57% (από 67% το 2016 και 76% το 2014). Στους ελεύθερους επαγγελματίες του ΟΑΕΕ η μέση αξία των συντάξεων που θα καταβάλλονται θα ανέρχεται από το 2019 στο 49% των εισφορών που θα έχουν καταβάλει οι ασφαλισμένοι (έναντι 49% το 2016 και 54% το 2014).
Τα αποκαλυπτικά αυτά ευρήματα περιλαμβάνονται σε μελέτη της αντιπροέδρου της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής Μαριάννας Παπαμιχαήλ, με τίτλο «Ακτινοσκόπηση ασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων με τον δείκτη ανταποδοτικότητας συντάξεων».
Σ’ αυτήν επισημαίνεται ακόμη ότι η γενική ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος (συντάξεις προς εισφορές) για όλους τους ασφαλισμένους από 150% που ήταν το 2011 έπεσε στο 121% το 2014, στο 101% το 2016 και αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω στο 89% το 2019. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι η μελέτη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Διαπιστώνει ότι «ακόμη και σήμερα κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι το σύστημα θα είναι από εδώ και πέρα βιώσιμο, όταν τα έσοδα των Ταμείων εξακολουθούν να είναι απαγορευτικά λόγω της ανεργίας και της ανασφάλιστης εργασίας».
Στην έρευνά της η Μαριάννα Παπαμιχαήλ, για να αποδείξει τον βαθμό ανταποδοτικότητας των συντάξεων, χρησιμοποιεί έναν δείκτη τον οποίο έχει επεξεργαστεί ειδική ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης Αναλογιστών. Πρόκειται για το Ποσοστό Ομαδικής Χρηματοδότησης (ΠΟΧ), το οποίο δείχνει αν η σύνταξη είναι αντίστοιχη των εισφορών που έχουν καταβληθεί. Στον αριθμητή του δείκτη βρίσκεται η σημερινή συνολική αξία όλων των μελλοντικών συνταξιοδοτικών καταβολών της μέσης σύνταξης ανά Ταμείο και στον παρονομαστή οι συσσωρευμένες (μέσες) εισφορές της κάθε ομάδας ασφαλισμένων.
Για να είναι δηλαδή αναλογιστικά δίκαιο ένα σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, θα πρέπει το ΠΟΧ να βρίσκεται πέριξ του 100%, εξηγεί η Μαριάννα Παπαμιχαήλ. Αυτό σημαίνει ότι τη στιγμή της συνταξιοδότησης η παρούσα αξία της σύνταξης συμπίπτει κατά μέσον όρο με τις συσσωρευμένες εισφορές της συγκεκριμένης ομάδας συνταξιούχων που εξετάζεται. Εάν το ΠΟΧ είναι μικρότερο του 100%, σημαίνει ότι το ποσό της σύνταξης είναι αναλογιστικά άδικο με την αυστηρή έννοια του όρου. Έτσι, σύμφωνα με τη μελέτη, το συνολικό ΠΟΧ του συστήματος το 2019 πέφτει στο 89%, σημειώνοντας ιστορικό αρνητικό ρεκόρ ανταποδοτικότητας.