Εντονες πιέσεις και κινητικότητα για «διευθέτηση» διαφόρων «εκκρεμοτήτων» που αφορούν την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων ασκούν το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ, στο πλαίσιο της ενδοϊμπεριαλιστικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία και άλλες ανταγωνιστικές δυνάμεις, μονοπώλια των οποίων αναπτύσσουν εκεί δράση. Οι πιέσεις αυτές αναμένεται να κλιμακωθούν σε διάφορα επίπεδα μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2018, σαφώς πριν από τη ΝΑΤΟική Σύνοδο Κορυφήςστις 11 – 12 Ιούλη 2018, στο πλαίσιο μακροπρόθεσμων σχεδιασμών της Ουάσιγκτον με σκοπό να αποτρέψει αύξηση της ρωσικής γεωπολιτικής επιρροής, προωθώντας δυναμικά σχέδια επιτάχυνσης της διαδικασίας ένταξης χωρών της περιοχής σε ΕΕ και ΝΑΤΟ.
Ειδικές αποστολές σε αυτό το πλαίσιο έχει αναλάβει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, προωθώντας τους στόχους της αστικής τάξης για γεωπολιτική αναβάθμιση, γενόμενη ο καλύτερος «πλασιέ» και προπαγανδιστής των ευρωατλαντικών σχεδιασμών στην περιοχή. Στο ίδιο «κάδρο» εντάσσεται και η έντονη κινητικότητα το τελευταίο διάστημα για έναν «έντιμο συμβιβασμό» με την ΠΓΔΜ (για το συνταγματικό της όνομα) και στις σχέσεις με την Αλβανία, σε μία περίοδο που σημειώνονται κρίσιμες εξελίξεις στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Οι πρόσφατες επαφές του Μάθιου Νίμιτς (ειδικού απεσταλμένου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ) σε Αθήνα και Σκόπια και οι συναντήσεις του υπουργού Εξωτερικών, Ν. Κοτζιά, με τον Αλβανό ομόλογό του, Ντίτμιρ Μπουσάτι, καταγράφουν τις διαθέσεις για «γρήγορα αποτελέσματα», ει δυνατόν και μέσα στην επόμενη άνοιξη. Ετσι ώστε, από τη μία, να δοθεί από την ΕΕ ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην ΠΓΔΜ, ίσως και στην Αλβανία, και, από την άλλη, να ενταχθεί η ΠΓΔΜ στο Βορειοατλαντικό Σύμφωνο.
Επίσης, ενδεικτική της κινητικότητας είναι η συνάντηση στις 30 Νοέμβρη των υπουργών Εξωτερικών των Δυτικών Βαλκανίων (Σερβίας, Μαυροβουνίου, Αλβανίας, Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, ΠΓΔΜ και Κοσσυφοπεδίου) στον Λευκό Οίκο με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, στρατηγό Χ. Ρ. Μακμάστερ, που έχει αναλάβει την υπόθεση «Βαλκάνια», μαζί με τον αναπληρωτή βοηθό ΥΠΕΞ, κινεζικής καταγωγής Χόιτ Μπράιαν Γι, ο οποίος βρίσκεται συχνά στην περιοχή και έχει υπηρετήσει στις πρεσβείες στην Κροατία, στο Μαυροβούνιο, στο προξενείο της Θεσσαλονίκης και ήταν στο γραφείο του πρώην γγ του ΝΑΤΟ Χαβιέ Σολάνα. Και οι δύο διαβεβαίωσαν ότι «η περιοχή είναι στις πρώτες προτεραιότητες των ΗΠΑ».
Μία «πρόγευση» από τους σχεδιασμούς στα Δ. Βαλκάνια έδωσε στις 30 Νοέμβρη η αμερικανική «δεξαμενή σκέψης» «Atlantic Council»(«Ατλαντικό Συμβούλιο»), που διαθέτει γερές διασυνδέσεις με το πολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό κατεστημένο καθώς στο ΔΣ της φιγουράρουν συχνά στρατηγοί ε.α., πρώην υπουργοί και διπλωμάτες.
Και με το μαστίγιο και με το καρότο
Η πολυσέλιδη έκθεση του «Ατλαντικού Συμβουλίου», που φέρει τίτλο «Τα Βαλκάνια μπροστά. Η νέα αμερικανική στρατηγική για την περιοχή», δεν κρύβει τις επιδιώξεις απέναντι στις κινήσεις άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αντίθετα, προωθεί με μερικές βασικές προτάσεις την αύξηση της αμερικανικής γεωπολιτικής επιρροής τις επόμενες δεκαετίες, με πρόσχημα τη «διαφύλαξη της ειρήνης και της ανάπτυξης», που είναι η άλλη όψη του νομίσματος των επεμβάσεων και των πολέμων που έχουν προηγηθεί.
Ολη τη δεκαετία του 1990 ΗΠΑ και ΕΕ μεθόδευσαν και στήριξαν τη διαδικασία διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, αυτονόμησης κρατών, αφαίρεσης εδαφών και συγκρότησης μορφωμάτων υπό ΝΑΤΟική επίβλεψη. Σήμερα, οι συντάκτες της έκθεσης, Νταμίρ Μάρουσιτς, Σάρα Μπέντενμποφ και Ντέιμον Γουίλσον, εκτιμούν ως «αξιοσημείωτη πρόοδο» την ένταξη της Σλοβενίας και της Κροατίας σε ΝΑΤΟ και ΕΕ και την (σχετικά πρόσφατη) ένταξη της Αλβανίας και του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ. Επισημαίνουν πως «δεν θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη» η ένταξη και των άλλων χωρών της περιοχής στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, καλώντας τις ΗΠΑ «να δώσουν φωνή σε ένα σαφές, κοινό όραμα για την περιοχή σε συντονισμό με την ΕΕ για την αποκατάσταση της σαφήνειας, για κοινό διατλαντικό στόχο σε πολιτικό επίπεδο».
Προτείνουν, λοιπόν, οι ΗΠΑ να πάρουν μία σειρά συγκεκριμένων πρωτοβουλιών για να βοηθήσουν, λέει, στη «σταθεροποίηση» της περιοχής (με γνώμονα βεβαίως τα αμερικανικά συμφέροντα), όπως:
1. Παρουσία μόνιμης στρατιωτικής δύναμης στη Ν/Α Ευρώπη, με το «επιχείρημα» ότι θα αποδειχθεί «η διαρκής αμερικανική δέσμευση για την ασφάλεια στην περιοχή», ενώ θα αυξήσει τη δυνατότητα των ΗΠΑ να επηρεάζουν εξελίξεις. Προτείνει ως «ιδανική λύση» τη στρατιωτική βάση Bondsteel στο Κοσσυφοπέδιο, καθώς εκτιμάται πως τα εκεί στρατεύματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και «για να ενισχύσουντις τοπικές αρχές για την αποτροπή τρομοκρατών και για την παροχή βοήθειας σε ανθρωπιστικές καταστροφές», ενώ θα έστελνε «ισχυρό μήνυμα στην περιοχή πως οι ΗΠΑ είναι αφοσιωμένες στην αποτροπή παράτολμων μεθοριακών αλλαγών, κάτι που έχει ενθαρρύνει ο ρωσικός τυχοδιωκτισμός» (οι ΗΠΑ διαμαρτύρονται για τη δημιουργία ενός παρόμοιου ρωσο-σερβικού κέντρου «εκτάκτων καταστάσεων» στην πόλη Νις που προωθεί η ρωσική ηγεσία).
2. Επιδίωξη «ιστορικής» επαναπροσέγγισης των ΗΠΑ με τη Σερβία, επειδή απαιτείται «πιο δυναμική προσπάθεια στο πλαίσιο ανανεωμένης εμπλοκής στην περιοχή». Εκτιμάται πως το Βελιγράδι «μπορεί και πρέπει να γίνει στενός εταίρος και σύμμαχος στην περιοχή, αλλά μόνο εάν αρχίσει πραγματικά να παίρνει αποστάσεις από τη Ρωσία».
3. Ανάκτηση της φήμης των ΗΠΑ ως έντιμου μεσολαβητή, διότι θεωρείται πως η επιδίωξη «σταθερότητας» δίχως «πρόοδο και δημοκρατική ανάπτυξη θα διαιωνίσει παθογένειες της περιοχής», όπως «διαφθορά, ανισότητες, φτώχεια, εξτρεμισμό». Η ένταξη του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ τον περασμένο Ιούνη χαρακτηρίζεται «καλή ευκαιρία για να βοηθηθεί ένας αναδυόμενος εταίρος και να αξιοποιήσει τη δέσμευσή του σε αληθινές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις». Επιπλέον, προτείνεται οι ΗΠΑ να επιχειρήσουν «μία πιο μελετημένη προσπάθεια για να προετοιμάσουν την Αθήνα και τα Σκόπια να γίνουν μελλοντικά σύμμαχοι», ώστε να καταστεί εφικτή η ένταξη των Σκοπίων στην ΕΕ και να προωθήσουν τις συνομιλίες Βελιγραδίου – Πρίστινας.
4. Αμερικανική στήριξη των επιχειρηματιών και της νεολαίας στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς υποστηρίζεται ότι «καμία από τις παραπάνω κινήσεις δεν θα έχει νόημα δίχως αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων προοπτικών για την οικονομία και τη νεολαία των χωρών της περιοχής, ειδικά όσο η προοπτική ένταξης εκτείνεται αόριστα στο μέλλον». Τονίζεται έτσι ότι οι ΗΠΑ «θα πρέπει να επανασυνδεθούν με τους Ευρωπαίους εταίρους τους και να δημιουργήσουν σημαντικές οικονομικές ευκαιρίες για τους λαούς της περιοχής έξω από τα δίκτυα πολιτικού πατερναλισμού». Οπως δίκτυα υποδομών που συνδέουν τις χώρες μεταξύ τους και αυτές με το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής ηπείρου, «έως τον περιορισμό των φραγμών στο περιφερειακό εμπόριο, την ενθάρρυνση επενδύσεων στην ψηφιακή αρένα, τη δημιουργία νέας γενιάς επιχειρηματιών, πλήθος ευκαιριών πλούτου που θα μπορέσουν να βοηθήσουν την ανάδειξη των δυνατοτήτων των ανθρώπων της περιοχής, να φέρουν μία αίσθηση κατεύθυνσης με νόημα».
Σε άλλο σημείο, οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι η ΕΕ «είναι και θα παραμείνει ο μεγάλος παίκτης στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς έχει δεσμεύσει περισσότερους πόρους, εργαλεία, ανθρώπινο κεφάλαιο και πολιτική προσοχή από τις ΗΠΑ». Προτείνουν μάλιστα στις ΗΠΑ «να εκφράσουν ευγνωμοσύνη» στην ΕΕ, καθώς εκτιμούν ότι «δεν θα υπάρξει λαμπρό μέλλον για τη Ν/Α Ευρώπη, δίχως την ΕΕ ή την ηγεσία της στην περιφέρεια».
Οι βασικοί ανταγωνιστές των ΗΠΑ
Ωστόσο, δεν είναι η Ρωσία ο μόνος αντίπαλος των ΗΠΑ στα Βαλκάνια που προωθεί τα γεωπολιτικά και μονοπωλιακά της συμφέροντα. Παρά τη σύμπλευση στο ευρωΝΑΤΟικό πλαίσιο, οι ΗΠΑ ανταγωνίζονται και με τη Γερμανία που έχει βασικό ρόλο πρωτοκαθεδρίας στην περιοχή, αλλά και με Γαλλία και Ιταλία.
Η Κίνα μέσα στα τελευταία λίγα χρόνια έχει επενδύσει μόνο στη Σερβία πάνω από 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τον εκσυγχρονισμό έργων υποδομής, τη δημιουργία βιομηχανικού πάρκου στις όχθες του Δούναβη, τη χρηματοδότηση και τον εκσυγχρονισμό της κατασκευής του σιδηροδρομικού δικτύου Βελιγραδίου – Βουδαπέστης, την οδική αρτηρία σύνδεσης του Βελιγραδίου με το λιμάνι Μπαρ του Μαυροβουνίου, την εξαγορά σερβικών εργοστασίων χάλυβα, χαλκού, ορυχείων μεταλλευμάτων, ακόμη και σερβικής εταιρείας αγροτικών προϊόντων…
Υπάρχουν επίσης σχέδια και συμφέροντα που μπορεί αλλού να συμπλέουν και αλλού να συγκρούονται με τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ .
Η Τουρκία, για παράδειγμα, έχει και εκείνη τα δικά της γεωπολιτικά και μονοπωλιακά συμφέροντα, αξιοποιώντας πλειάδα μέσων. Όπως την ιστορία (λόγω Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), τη μουσουλμανική θρησκεία, τη γλώσσα (όπου υπάρχουν τουρκόφωνες κοινότητες) και οργανώσεις αρωγής με πρώτη την οργάνωση «Υπηρεσία Διεθνούς Αναπτυξιακής Συνεργασίας» ΤΙΚΑ, τα πολιτιστικά ιδρύματα εκμάθησης τουρκικής γλώσσας Yumus Emre, ενώ στο μεταξύ προωθούνται κερδοφόρες μπίζνες από κατασκευαστικά μονοπώλια, όπως η εταιρεία «TAV» που ανέλαβε τον εκσυγχρονισμό των αεροδρομίων Τιράνων και Αχρίδας, οι τράπεζες Ziraat Bank και IK Banka Halkbarik κ.ά.
Τα δικά τους συμφέροντα στα Δυτικά Βαλκάνια, και δη σε Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Κοσσυφοπέδιο και Αλβανία, προωθούν επίσης πλούσιες χώρες του Κόλπου, χρησιμοποιώντας ως μέσο τη μουσουλμανική θρησκεία, μέσω της ανακατασκευής ή ανέγερσης τεμενών, σχολείων εκμάθησης του Κορανίου κ.λπ. Μέσα στα οποία, άλλωστε, στρατολογούνται και «μαχητές» από διάφορους εγκληματικούς μηχανισμούς τύπου ISIS, που στηρίζονται και ενισχύονται από κράτη του Κόλπου. Στόχος τους να προωθήσουν τα συμφέροντα ενεργειακών μονοπωλίων αξιοποιώντας την κόντρα Δύσης – Ρωσίας, ώστε να κερδίσουν έδαφος και αγορές στην ευρύτερη περιοχή.
*Πηγή: Εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 10/12/2017, Δ. ΟΡΦ.